Nederland valt uit: landelijke oefening op 17-18 november 2025 voorbereidt burgers op stroomuitval

Op maandag 17 en dinsdag 18 november 2025 valt Nederland tijdelijk uit — niet echt, maar wel genoeg om je te laten schrikken. De rijksoverheid, in samenwerking met de Nationale Coordinator voor Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en meerdere Veiligheidsregio’s, voert de landelijke actiedag 'Nederland valt uit' uit. Het is geen terroristische aanslag, geen zonnewerveling, geen hackerangrip. Het is een oefening. Maar het voelt alsof het echt is. Radio’s stijgen stil. TV-schermen worden zwart. Pinautomaten tonen berichten als ‘Netwerk uitval’. De Nederlandse Spoorwegen (NS), Albert Heijn, PicNic en Geldmaat doen mee. En burgers? Ze krijgen een keuze: paniek of voorbereiding.

Waarom nu? En waarom zo plotseling?

Het is geen toeval dat dit gebeurt in 2025. De energietransitie, de toenemende hittegolven, de ouder wordende infrastructuur — en de toenemende bedreigingen uit het buitenland — maken Nederland kwetsbaarder dan ooit. Volgens een rapport van Compass Lexecon, dat in september 2025 werd gepubliceerd, kan Nederland tegen 2033 wel 15 tot 18 uur stroomtekorten per jaar ervaren. Vier keer meer dan nu. Dat is niet een paar minuten zonder licht. Dat is een dag zonder water, lift, wifi, mobiel, of betalingen. En hulpdiensten? Die zijn pas na 72 uur volledig operationeel. Dat is geen schatting. Dat is een realistische inschatting van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Algemene directeur Arjen Littooij zegt het zo: "Als de stroom uitvalt, stopt de samenleving. Niet langzaam. Meteen."

Hoe werkt de simulatie?

De oefening is slim opgezet. Het gaat niet om chaos — het gaat om bewustwording. Op digitale schermen in winkels en stations verschijnen berichten over een "invalide stroomnet". Radiozenders zenden geen muziek, maar stilte. Televisie kan een testkaart tonen. Pinautomaten geven een melding: "Tijdelijk niet beschikbaar. Gebruik contant geld." Het is allemaal gepland, maar het voelt alsof je in een film zit. En dat is de bedoeling. De Veiligheidsregio Utrecht heeft onderzoek gedaan: mensen die zich voorbereiden, voelen zich veel veiliger. Ze hebben een plan. Ze weten waar hun zaklamp staat. Ze hebben contacten. Ze praten erover. En dat maakt het verschil.

Wat moet je doen? Drie stappen, geen vijf

De campagne 'Denk vooruit' is eenvoudig. Te eenvoudig, soms. Maar dat is ook de kracht. Er zijn drie stappen — geen tien, geen checklist met 47 punten.

1. Maak een noodpakket. Een zaklamp. Vier batterijen. Een liter water per persoon per dag. Houdbaar voedsel (blikjes, energierijst, noten). Een draagbare radio met handcrank. Een powerbank. En contant geld — veel. Want als de kaart niet werkt, is euro’s je enige troef.
2. Maak een noodplan. Waar ontmoet je je kinderen als de mobiel uitvalt? Wie belt de ouders? Welke buurman heeft een generator? Schrijf het op. Laat het zien aan je gezin. Laat het zien aan je buur. Een briefje in de koelkast kan een leven redden.
3. Praat erover. Niet met jezelf. Niet alleen op Twitter. Met je buren. Met je familie. Met je werkcollega’s. Want in een noodsituatie is de buurman die een fiets heeft en een batterij, vaak belangrijker dan de overheid.

De Gemeente Vijfheerenlanden, Gemeente De Bilt en Gemeente Krimpen aan den IJssel hebben al lokale bijeenkomsten georganiseerd. Ze leggen noodpakketten uit in de bibliotheek. Ze organiseren "stroomloze avonden" waarin bewoners samen eten met kaarsen. Het is niet dramatisch. Het is menselijk.

Het verschil met Haaksbergen

Twintig jaar geleden, in het Overijsselse Haaksbergen, werd een dorp wekenlang afgesneden door een sneeuwstorm die de stroomleidingen verpletterde. Toen was er geen campagne. Geen app. Geen radiobericht. Alleen maar stilte. En mensen die met hun eigen kracht de situatie onder controle probeerden te houden. Dat is wat de rijksoverheid nu probeert te voorkomen. Niet de uitval. Dat kan niet. Maar de paniek. De hulpeloosheid. De vergeten ouderen. De kinderen zonder licht. "We willen geen Haaksbergen 2.0", zegt een medewerker van de NCTV. "We willen een Nederland waar iedereen weet wat te doen."

Wat komt er na 18 november?

De oefening is geen einde — maar een begin. Na de actiedag gaan de Veiligheidsregio’s met de gemeenten de resultaten analyseren. Wie heeft een noodpakket? Wie weet waar de radio staat? Wie had geen idee? De gegevens gaan naar het ministerie van Binnenlandse Zaken. En in 2026 wordt de campagne uitgebreid: met schoolprogramma’s, met bedrijfsopleidingen, met een nieuwe app die je waarschuwt bij lokale risico’s. Het is geen tijdelijke actie. Het is een nieuwe norm. "Voorbereiding is geen paranoia," zegt Energie-Nederland. "Het is verantwoordelijkheid."

Waarom is dit belangrijk voor jou?

Je denkt: "Ik heb een generator. Ik heb een powerbank. Ik ben klaar." Maar wat als je kind op school zit? Wat als je moeder alleen woont? Wat als je buurman een hartprobleem heeft en zijn medicijnen in de koelkast moeten blijven? Wat als de waterleiding stopt en je geen drinkwater meer hebt? De stroomuitval is niet het probleem. Het probleem is dat we alles als vanzelfsprekend zien. Tot het wegvalt.