Dijksma in Istanbul voor Imamoglu, terwijl Utrecht in chaos door hooligans

Op donderdag 28 augustus 2025 stond Sharon Cornelia Dijksma, burgemeester van Utrecht en voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, in het midden van een internationale storm. Terwijl in haar eigen stad hooligans de straten domineerden met zogenaamde ‘sfeeracties’, zat ze duizenden kilometers verderop in Istanbul, te marcheren voor de vrijlating van de gevangen oppositieleider Ekrem Imamoglu. De contrast was scherp. En de reactie? Zwaar. "Zorg dat je eigen stad op orde komt", zei opinievoerder Wierd Duk in een video die op 31 augustus op De Telegraaf verscheen. Het was geen losse opmerking. Het werd een slogan.

Wat deed Dijksma in Istanbul?

Dijksma reisde als onderdeel van een negenledige delegatie van Europese burgemeesters naar Istanbul om solidariteit te tonen met Imamoglu, de 54-jarige burgemeester van Istanbul en belangrijkste oppositiefiguur van de Cumhuriyet Halk Partisi. Hij zit vast op beschuldigingen van corruptie en terrorisme — beschuldigingen die internationale mensenrechtenorganisaties als politiek motiveren. De delegatie wilde niet alleen een demonstratie houden, maar ook een bezoek brengen aan Imamoglu in de gevangenis van Silivri. Dat bezoek is niet bevestigd doorgekomen, maar de boodschap was duidelijk: de Europese lokale besturen kunnen niet zwijgen over de erosie van de democratie in Turkije.

"De sfeer was strijdbaar, ondanks het feit dat dit soort protesten soms onder moeilijke omstandigheden plaatsvinden", vertelde Dijksma in een interview met NPO Radio 1. Ze was onder de indruk van de wekelijkse demonstraties die al sinds Imamoglu’s arrestatie in januari 2025 doorgingen — ondanks dreigementen, arrestaties en een repressieve sfeer. "We willen de Europese Unie echt vragen om meer actie te ondernemen, aangezien we ons grote zorgen maken over de democratie in Turkije."

Waarom kwam de kritiek zo snel?

Terwijl Dijksma in Turkije stond, kregen de bewoners van Utrecht een andere boodschap. Tijdens de week van 25 tot 31 augustus 2025 vonden er minstens 17 hooliganincidenten plaats, volgens de politierapporten van de gemeente. Honderden mensen, vaak jongeren met voetbalshirts, creëerden chaos op centrale plekken: brandwonden op fietsen, verwoeste parken, opgeblazen vuilnisbakken, en een onveilige sfeer rond het stationsplein. De term ‘sfeeractie’ — een Nederlandse uitdrukking voor georganiseerde, provocerende wanorde — werd overal gebruikt.

"Ik ga er vanuit dat zij haar activistische reizen zelf betaalt, want voor de inwoners is zij vaak afwezig", schreef een gebruiker op DUIC.NL. "Beste burgemeester, wat had u afgelopen week te zoeken in Istanbul? Chaos in de stad vanwege een zogenaamde ‘sfeeractie’ van onze lokale voetbalhooligans. Treed op!" Deze kritiek vond een krachtige stem in Wierd Duk. Zijn video, gepubliceerd op 31 augustus om 19:54 uur, werd binnen 24 uur meer dan 250.000 keer bekeken. "Burgemeesters moeten eerst hun eigen stad maar op orde brengen", zei hij, terwijl hij beelden liet zien van verwoeste fietsenstallingen in Utrecht. "Je kunt niet tegelijkertijd de wereld redden en je eigen huis verwaarlozen."

De dubbele rol van Dijksma: lokale leider of internationaal advocate?

Dijksma draagt twee kappen: als burgemeester van Utrecht (met 370.742 inwoners) en als voorzitter van de VNG, die alle 342 Nederlandse gemeenten vertegenwoordigt. Dat maakt haar positie uniek — en kwetsbaar. De VNG, gevestigd in Amsterdam, is geen politieke partij, maar een belangenvereniging. Haar rol is om lokale besturen te versterken, niet om internationale diplomatie te voeren. Maar Dijksma zag het als haar plicht om te reageren op wat ze noemde "een bedreiging voor de democratische basis in Europa".

"Als burgemeester ben je niet alleen verantwoordelijk voor afvalverwijdering en fietspaden. Je bent ook een symbolische leider. Als we zwijgen over Turkije, dan zeggen we: democratie is een luxe voor rijke landen. Dat is niet waar." Haar argument klinkt sterk — maar de timing was catastrofaal. De Utrechtse raad had net een extra 2,3 miljoen euro toegekend aan de politie voor hooliganbestrijding. De maatregelen: meer patrouilles, camera’s bij voetbalstadions, en een nieuwe ‘sfeeractie’-taskforce. Toch bleef het onrustig. En nu, terwijl Dijksma in Istanbul stond, werd ze beschuldigd van afwezigheid.

Wat zegt de overheid?

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken gaf geen officiële reactie op de reis. Dat is opvallend. In het verleden heeft Nederland zich vaak uitgesproken tegen repressie in Turkije — maar meestal via diplomatieke kanalen, niet via burgemeesters. Dijksma’s actie was een ongebruikelijke vorm van ‘subnationale diplomatie’: lokale besturen die internationaal optreden zonder nationale goedkeuring.

Dat is niet nieuw. Burgemeesters uit Brussel, Berlijn en Barcelona hebben eerder protesten georganiseerd voor gevangen oppositieleiders. Maar in Nederland? Nog nooit. En daarom raakte het zo snel politiek.

Wat komt er nu?

Dijksma heeft aangekondigd dat de delegatie haar rapport zal indienen bij de Europese Commissie in oktober. Ze wil een speciale resolutie over Turkije, met aandacht voor lokale besturen die worden onderdrukt. Maar eerst moet ze zich verdedigen in Utrecht. De raad vraagt een verklaring. De media vragen naar haar agenda. En de burgers? Ze willen een burgemeester die aanwezig is — niet alleen op foto’s in Istanbul, maar ook op de hoek van de Oudegracht.

De vraag is niet of democratie belangrijk is. Die is het. De vraag is: wie moet dat eerst doen? De wereld? Of de eigen straat?